satellite and satellite Station (360 view)
Communication Satellites — माहिती | Information | जानकारी
📡 संचार सॅटेलाइट — सखोल माहिती
**संचार सॅटेलाइट** म्हणजे पृथ्वीच्या कक्षेत ठेवलेला **कृत्रिम उपग्रह**, जो **रेडिओ / मायक्रोवेव्ह सिग्नल्सचे ग्रहण, प्रक्रिया आणि पुनर्प्रसारण** करतो.
हे तीन मुख्य टप्प्यांत काम करतात:
- Uplink: पृथ्वीवरील स्टेशनकडून सिग्नल उपग्रहाकडे पाठवला जातो.
- Transponder Processing: उपग्रहातील **ट्रान्सपोंडर** हा सिग्नल **वाढवतो**, त्याची **वारंवारिता बदलतो** आणि पुनःप्रसारणासाठी तयार करतो.
- Downlink: सिग्नल पृथ्वीवरील दुसऱ्या स्टेशनकडे पोचवला जातो.
🛰️ संचार सॅटेलाइटचे प्रकार
- GEO (Geostationary Orbit): एका जागी स्थिर. मोठी कव्हरेज. पण **latency जास्त**.
- LEO (Low Earth Orbit): पृथ्वीच्या जवळ. **गती जास्त, latency कमी**.
- MEO (Medium Earth Orbit): दोन्हींचा समतोल.
🌍 उपयोग आणि फायदे
- टीव्ही ब्रॉडकास्टिंग
- इंटरनेट सेवा (VSAT, Satellite Broadband)
- मोबाईल कम्युनिकेशन
- आपत्कालीन संवाद
- जहाजे, विमान, समुद्रातील संचार
⚠️ मर्यादा आणि आव्हाने
- GEO मध्ये latency जास्त — live कॉलमध्ये delay.
- किंमत जास्त — प्रक्षेपण व देखभाल.
- Space Debris — टक्कर धोका.
- Frequency Interference — स्टेशनमधील सिग्नल हस्तक्षेप.
🇮🇳 भारताचा INSAT / GSAT नेटवर्क
भारताचा **INSAT–GSAT** समूह हा जगातील सर्वात मोठ्या **Geostationary Communication Satellite Systems** पैकी एक आहे.
📡 Communication Satellites — Detailed Information
A **communication satellite** is an **artificial satellite** designed to **receive, amplify, process and retransmit** radio or microwave signals.
Main operation steps:
- Uplink: Ground station → Satellite signal transmission.
- Transponder: Signal **amplification + frequency shifting**.
- Downlink: Satellite → Ground station retransmission.
🛰️ Types of Orbits
- GEO: Fixed position, large coverage, **high latency**.
- LEO: Low orbit, **low latency**, high speed.
- MEO: Mid-range — balance of both.
🌍 Applications
- Television broadcasting
- Satellite internet
- Mobile backhaul
- Emergency communication
- Maritime and aviation services
⚠️ Challenges
- GEO latency affects real-time communication.
- High launch & maintenance cost
- Space debris collision risk
- Interference issues
🇮🇳 INSAT / GSAT in India
India's **INSAT/GSAT** is one of the world's largest GEO communication satellite systems.
📡 संचार उपग्रह — विस्तृत जानकारी
**संचार उपग्रह** एक **कृत्रिम उपग्रह** होता है जो **रेडियो और माइक्रोवेव संकेतों को ग्रहण, बढ़ाकर और पुनःप्रसारित** करता है।
मुख्य कार्य चरण:
- Uplink: जमीन से उपग्रह की ओर संकेत भेजा जाता है।
- Transponder: संकेत का **वर्धन** एवं **फ्रीक्वेंसी शिफ्ट** करता है।
- Downlink: संकेत को पुनः पृथ्वी पर भेजता है।
🛰️ कक्षाओं के प्रकार
- GEO: एक स्थान पर स्थिर, **उच्च latency**।
- LEO: पृथ्वी के निकट, **कम latency**।
- MEO: मध्यम दूरी — संतुलित।
🌍 उपयोग
- टीवी प्रसारण
- सैटेलाइट इंटरनेट
- मोबाइल नेटवर्क बैकहॉल
- आपातकालीन संचार
- समुद्री तथा विमानन सेवाएँ
⚠️ चुनौतियाँ
- GEO latency रीयल-टाइम वार्तालाप को प्रभावित करती है।
- उच्च निर्माण व प्रक्षेपण लागत
- अंतरिक्ष मलवा (space debris)
- सिग्नल हस्तक्षेप
🇮🇳 INSAT / GSAT भारत में
भारत की **INSAT/GSAT** प्रणाली विश्व की सबसे बड़ी GEO संचार उपग्रह प्रणालियों में से एक है।

Post a Comment